حقوق خانوادگی شامل :
-
تامین مالی خانواده
-
اختیارات و مسئولیت زن و شوهر نسبت به هم
-
تربیت و سرپرستی فرزند
-
ارث
-
طلاق
تامین مالی خانواده
در نظام های پیش سرمایه داری – عشیره ای ، برده داری، ارباب و رعیتی – تامین مالی خانواده بر عهده مرد است ؛به عنوان تصمیم گیرنده در نهاد
خانواده و جامعه !
در قرآن آیه ای نیست که
چنین وظیفه ای را بر دوش مردان گذاشته باشد که اگر از انجامش سرپیچیدند،
مستلزم عقوبتی باشند. اما آیه ی زیر این رسم زمانه را یادآوری کرده ؛ تامین کننده امور مالی خانواده و تصمیم گیرنده مردانند.
سوره 4 – نساء – آیه 34
الرجال علي النساء بما فضل الله بعضهم علي
بعض وبما انفقوا من اموالهم فالصالحات قانتات حافظات للغيب بما حفظ الله واللاتي تخافون
نشوزهن فعظوهن واهجروهن في المضاجع واضربوهن فان اطعنكم فلا تبغوا عليهن سبيلا ان الله
كان عليا كبيرا
مردان سرپرست زنانند به دليل آنكه خدا برخى از ايشان را بر برخى برترى
داده و [نيز] به دليل آنكه از
اموالشان خرج مىكنند پس زنان درستكار فرمانبردارند [و] به پاس آنچه خدا [براى
آنان] حفظ كرده اسرار [شوهران خود] را حفظ مىكنند و زنانى را كه از نافرمانى آنان
بيم داريد [نخست] پندشان دهيد و [بعد] در خوابگاهها از ايشان دورى كنيد و [اگر تاثير
نكرد] آنان را ترك كنيد پس اگر شما را اطاعت كردند [ديگر] بر آنها هيچ راهى [براى سرزنش]
مجوييد كه خدا والاى بزرگ است (۳۴)
آیات دیگری هم غیر مستقیم به این جریان اشاره
دارند:
1 - سوره: 60 , آیه: 10
يا ايها الذين آمنوا اذا جاءكم المومنات
مهاجرات فامتحنوهن الله اعلم بايمانهن فان علمتموهن مومنات فلا ترجعوهن الي الكفار
لا هن حل لهم ولا هم يحلون لهن وآتوهم ما انفقوا ولا جناح عليكم ان تنكحوهن اذا آتيتموهن
اجورهن ولا تمسكوا بعصم الكوافر واسالوا ما انفقتم وليسالوا ما انفقوا ذلكم حكم الله
يحكم بينكم والله عليم حكيم
اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون زنان با ايمان مهاجر نزد شما آيند آنان
را بيازماييد خدا به ايمان آنان داناتر است پس اگر آنان را باايمان تشخيص داديد ديگر
ايشان را به سوى كافران بازنگردانيد نه آن زنان بر ايشان حلالند و نه آن [مردان] بر
اين زنان حلال و -هر چه خرج [اين زنان] كردهاند به [شوهران] آنها بدهيد و بر شما گناهى
نيست كه در صورتى كه مهرشان را به آنان بدهيد با ايشان ی پناهنده شدهاند]
خرج كردهايد [از كافران] مطالبه كنيد و آنها هم بايد آنچه را خرج كردهاند [از شما]
مطالبه كنند اين حكم خداست [كه] ميان شما داورى مىكند و خدا داناى حكيم است
(۱۰)
2 - سوره: 4 , آیه:
20
وان اردتم استبدال زوج مكان زوج و آتيتم
احداهن قنطارا فلا تاخذوا منه شييا اتاخذونه بهتانا و اثما مبينا
و اگر خواستيد همسرى [ديگر] به جاى همسر [پيشين خود] ستانيد و به يكى از آنان مال فراوانى داده باشيد
چيزى از او پس مگيريد آيا مىخواهيد آن [مال] را به بهتان و گناه آشكار بگيريد (۲۰)
می بینیم که دومین دلیل برای تدوام " الرجال علی النساء " تامین
مالی زن و خانواده است. این دلیل از حدود 100 سال پیش – در کشورهای پیشرفته –
قدرتش را از دست داده و اکنون میرود که به صفر تبدیل شود. زیرا زنان نیز وارد عرصه
اقتصادی شده و انحصار تامین مالی خانواده توسط شوهر و یا مرد خانواده را شکسته
اند. تا جایی که امروز زندگی خانوادگی نه بر پایه تسلط مردان بلکه با هماهنگی هر
دو نفر ممکن شده است.
این جریان بطور مشخص از حدود 50 سال پیش به این
سو در ایران نیز شروع شده و هر روز – علی رغم مانع سازی های قانونی و غیر قانونی
جمهوری اسلامی - سرعت بیشتری می گیرد.
چنین روندی از وقتی آغاز شد که حکومت سابق بنا بر شرایط بین المللی
خود را مجبور به اصلاحات ارضی دید. این اصلاحات – با همه ی نواقصش – زیربنای
حاکمیت را زیر سئوال برد. کسی که بسیار خوب نتایج آن را پیش بینی کرد نه
سیاستمداران بودند و نه روشنفکران؛ روحانیت بود! و شخص آیت اله بروجردی.
به همین دلیل روحانیت و شخص ایشان از اصلاحات
ارضی می ترسیدند و با آن مخالفت می کردند. زیرا چنین کاری بنیاد سنتی جامعه را در
هم می ریخت و زیر یک پای روحانیت را خالی می کرد؛ نظام اربابی
– رعیتی را. این تکه تاریخی را بخوانید:
" در سال
1338 ... هنگامی که اقبال – نخست وزیر – به دستور شاه لایحه ی نسق داری معتدل و
ملایمی را که صرفا برای مصرف تبلیغاتی امریکایی ها بود، به مجلس برد... در پی تلاش
مالکان، آیت اله بروجردی ... طی بیانیه علنی گفت که اصلاحات ناقض اصول مذهبی است، مسئله اصلاحات
ارضی منقضی شد – اقتصاد سیاسی ایران ، ص 347 ، محمد علی کاتوزیان،- "
" در سال 1339 – یک سال پیش از مرگ آیت اله بروجردی –
متن نامه ی او به آیت اله بهبهانی به عنوان فتوای او علیه اصلاحات ارضی منتشر
کردند – مصدق و مبارزه قدرت در ایران، ص 196
"
" ... در
آغاز سلطه کامل اقتصادی و سیاسی امریکا بر
ایران، بارها سخن از اصلاحات ارضی و تغییرات دیگر همچون آزادی زنان و ... پیش آمد.
هر بار پیک های دربار از خانه ی آیت اله بروجردی مایوس بر گشتند.
آخرین بار- در دولت اقبال – صدرالاشرف، حاج اقا رفیع و سلیمان بهبودی
از سوی شاه به قم رفتند تا فشارهای سیاسی را برای او ( آقای بروجردی ) باز گویند و
اجازه طرح قانون اصلاحات ارضی را بگیرند... آقای بروجردی روی درهم کشیده با پاسخی
باب هر گفت و گویی را در این باره بست " آنها – کشورهای اروپایی و امریکا –
ابتدا رژیم سلطنتی را به جمهوری تبدیل کردند " - دولت ها ی ایران؛ از سید
ضیاء تا بختیار ، ص 454 ، مسعود بهنود، چاپ اول
" پاسخ اقای بروجردی،
هم خطر نهایی اصلاحات مورد نظر امریکا را به شاه گوشزد کرد و هم نشان می دهد
که روحانیت شیعه به وابستگی دقیق خود به
نظام خودکامه ی ارباب و رعیتی و تقلید از
ولایت فقها کاملا آگاه است و موافقت آن با کودتای
28 مرداد 1332 نه ترس از حزب توده، بلکه ترس از اصلا حات همه جانبه ی مصدق –
از جمله اصلاحات ارضی - بوده است. - تیغ بر جان، ص 136 ، آرش شادان – نشر باران ،
سوئد –
پیش بینی ایت اله 19 سال بعد – در سال 1357 - تحقق
پیدا کرد و جمهوری بر پا شد.؛ یک جمهوری عجیب به رهبری روحانیت!
که در راس آن آقای خمینی بود و " شایع بود که مشاور سیاسی اقای
بروجردی بود ه است – تیغ برجان ، ص 137 .
از این گریز تاریخی، به تداوم تغییرات اجتماعی روز مره بر گردیم؛
مشارکت زنان در امر تامین مالی خانواده.
در این مورد کافیست نگاهی گذرا داشته باشیم به زندگی مادر بزرگ و پدر
بزرگ، بعد به زندگی پدر و مادرمان و اکنون به زندگی خودمان. این نگاه نشان می دهد
که مشارکت زنان در تامین مالی خانواده درنسل حاضر بسیار بیشتر شده و تقریبن به سوی
برابری با مردان پیش می رود.
این پدیده نه فقط در خانه شوهر، بلکه در خانه ی پدری هم اثر گذاشته و میرود که پشت " الرجال
قوامون علی النساء " را خاک کند.
گرچه قوانین مصوب بر علیه این جریانند، اما فشار هر روز فزاینده این پدیده از همه موانع ایجاد شده می گذرد؛ دیر
و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.آمار را اینجا
بخوانید:
می بینیم که پدیده های اجتماعی حتا بر خلاف احساسات ما و دیدگاه های
سنتی مان، ما را به راهی می کشانند که مجبوریم دیدگاه های گذشته مان را نقد کنیم
تا بدانیم چه باید بخواهیم و راهمان چیست.
بدون نقد آگاهانه ی دیدگاهی سنتی، کورکورانه به راهی می رویم که
انتهایش را نمی دانیم و این بزرگترین مصیبت برای ما است؛ جمهوری ای برپا کرده ایم
که:
-
رای مردم وقتی معتبر است که
فقط با دیدگاهی خاص منطبق باشد!
-
نصف جمعیت – زنان - از حقوق
برابر با نصف دیگر جمعیت – مردان - محرومند!
این جمهوری عجیب الخلقه فقط نتیجه ی
راهی است که کورکورانه قدم گذاشتیم،
---------------------------------------------------------------------
مطلب مرتبط :
نابرابری های زن و مرد در قرآن ( ح – اعتماد اجتماعی
)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر