ب - حدود امر به معروف و نهی از منکر در قرآن
در9 آیه ی قران " حدود الله " آمده
است بشرح زیر:
1 - سوره: 4 , آیه:
13 - سوره نساء
تلك حدود الله ومن يطع الله ورسوله
يدخله جنات تجري من تحتها الانهار خالدين فيها وذلك الفوز العظيم
اينها احكام الهى است و هر كس از خدا
و پيامبر او اطاعت كند وى را به باغهايى درآورد كه از زير [درختان] آن نهرها روان است
در آن جاودانهاند و اين همان كاميابى
بزرگ است (۱۳)
2 – سوره 4 نساء. آیه 14
وَمَن يَعْصِ اللّهَ
وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ
يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُّهِينٌ ﴿۱۴﴾
و هر كس از خدا و
پيامبر او نافرمانى كند و از حدود
مقرر او تجاوز نمايد وى را در آتشى درآورد كه همواره در آن خواهد بود و براى
او عذابى خفتآور است
(۱۴)
آیات پیشتر از این
دو آیه راجع به ارث و ایات بعدی همخوابگی زنان
با غیر شوهران است.
3 - سوره: 58 مجادله , آیه: 4
فمن لم يجد فصيام
شهرين متتابعين من قبل ان يتماسا فمن لم يستطع فاطعام ستين مسكينا ذلك لتومنوا بالله
ورسوله وتلك حدود الله وللكافرين
عذاب اليم
و آن كس كه [بر آزادكردن
بنده] دسترسى ندارد بايد پيش از تماس [با زن خود] دو ماه پياپى روزه بدارد و هر كه
نتواند بايد شصت بينوا را خوراك بدهد اين [حكم] براى آن است كه به خدا و فرستاده او
ايمان بياوريد و اين استحدود خدا
و كافران را عذابى پردرد خواهد
بود (۴)
بازهم راجع به
رفتار و نسبت های ناروایی است که اعراب به زنان می دادند.
4- سوره: 65 طلاق
, آیه: 1
يا ايها النبي اذا
طلقتم النساء فطلقوهن لعدتهن واحصوا العده واتقوا الله ربكم لا تخرجوهن من بيوتهن ولا
يخرجن الا ان ياتين بفاحشه مبينه وتلك حدود الله ومن يتعد حدود الله فقد ظلم نفسه لا تدري لعل الله يحدث بعد
ذلك امرا
اى پيامبر چون زنان
را طلاق گوييد در [زمانبندى] عده آنان طلاقشان گوييد و حساب آن عده را نگه داريد و
از خدا پروردگارتان بترسيد آنان را از خانههايشان بيرون مكنيد و بيرون نروند مگر آنكه
مرتكب كار زشت آشكارى شده باشند اين است احكام الهى و هر كس از مقررات خدا [پاى] فراتر نهد قطعا
به خودش ستم كرده است نمىدانى
شايد خدا پس از اين پيشامدى پديد آورد (۱)
این ایه و آیات
بعدی بازهم راجع به حقوق زنان است و نیمه دیگر سوره هم راجع به پیامدهای عدم اطاعت
از دستورات قرآن و عذاب های بعدی است.
5 - سوره: 9 توبه, آیه:
97
الاعراب اشد كفرا
ونفاقا واجدر الا يعلموا حدود ما
انزل الله علي رسوله والله عليم حكيم
باديهنشينان عرب
در كفر و نفاق [از ديگران] سختتر و به اينكه حدود آنچه را كه خدا بر فرستادهاش نازل كرده ندانند سزاوارترند
و خدا داناى حكيم است (۹۷)
سوره توبه – با
129 آیه -در واقع اخلاق و رقتار ساکنان شبه جزیره عربستان آن زمان است. آیه فوق در وسط
چهره های متنوعی است که قرآن از اعراب آن سرزمین بدست می دهد.
6 - سوره: 2 بقره , آیه: 187
احل لكم ليله الصيام
الرفث الي نسايكم هن لباس لكم وانتم لباس لهن علم الله انكم كنتم تختانون انفسكم فتاب
عليكم وعفا عنكم فالآن باشروهن وابتغوا ما كتب الله لكم وكلوا واشربوا حتي يتبين لكم
الخيط الابيض من الخيط الاسود من الفجر ثم اتموا الصيام الي الليل ولا تباشروهن وانتم
عاكفون في المساجد تلك حدود الله
فلا تقربوها كذلك يبين الله آياته للناس لعلهم يتقون
در شبهاى روزه همخوابگى
با زنانتان بر شما حلال گرديده است آنان براى شما لباسى هستند و شما براى آنان لباسى
هستيد خدا مىدانست كه شما با خودتان ناراستى مىكرديد پس توبه شما را پذيرفت و از
شما درگذشت پس اكنون [در شبهاى ماه رمضان مىتوانيد] با آنان همخوابگى كنيد و آنچه
را خدا براى شما مقرر داشته طلب كنيد و بخوريد و بياشاميد تا رشته سپيد بامداد از رشته
سياه [شب] بر شما نمودار شود سپس روزه را تا [فرا رسيدن] شب به اتمام رسانيد و در حالى
كه در مساجد معتكف هستيد [با زنان] درنياميزيد اين استحدود احكام الهى پس [زنهار به قصد گناه] بدان نزديك
نشويد اين گونه خداوند آيات خود را براى مردم بيان مىكند باشد كه پروا پيشه كنند (۱۸۷)
7 - سوره: 2 بقره, آیه: 229
الطلاق مرتان فامساك
بمعروف او تسريح باحسان ولا يحل لكم ان تاخذوا مما آتيتموهن شييا الا ان يخافا الا
يقيما حدود الله فان خفتم الا يقيما حدود الله فلا جناح عليهما فيما افتدت به تلك حدود
الله فلا تعتدوها ومن يتعد حدود
الله فاوليك هم الظالمون
طلاق [رجعى] دو بار
است پس از آن يا [بايد زن را] بخوبى نگاه داشتن يا بشايستگى آزاد كردن و براى شما روا
نيست كه از آنچه به آنان دادهايد چيزى بازستانيد مگر آنكه [طرفين] در به پا داشتن
حدود خدا بيمناك باشند پس اگر بيم داريد كه آن دو حدود خدا را برپاى نمىدارند در آنچه
كه [زن براى آزاد كردن خود] فديه دهد گناهى بر ايشان نيست اين ستحدود احكام الهى پس
از آن تجاوز مكنيد و كسانى كه از حدود احكام الهى تجاوز كنند آنان همان ستمكارانند (۲۲۹)
8 - سوره: 2 بقره, آیه: 230
فان طلقها فلا تحل
له من بعد حتي تنكح زوجا غيره فان طلقها فلا جناح عليهما ان يتراجعا ان ظنا ان يقيما
حدود الله وتلك حدود الله يبينها لقوم يعلمون
و اگر [شوهر براى
بار سوم] او را طلاق گفت پس از آن ديگر [آن زن] براى او حلال نيست تا اينكه با شوهرى
غير از او ازدواج كند [و با او همخوابگى نمايد] پس اگر [شوهر دوم] وى را طلاق گفت اگر
آن دو [همسر سابق] پندارند كه حدود خدا را برپا مىدارند گناهى بر آن دو نيست كه به
يكديگر بازگردند و اينها حدود احكام
الهى است كه آن را براى قومى
كه مىدانند بيان مىكند (۲۳۰)
9 - سوره: 9 توبه , آیه:
112
التايبون العابدون
الحامدون السايحون الراكعون الساجدون الآمرون بالمعروف والناهون عن المنكر والحافظون
لحدود الله وبشر المومنين
[آن مؤمنان] همان
توبهكنندگان پرستندگان سپاسگزاران روزهداران ركوعكنندگان سجدهكنندگان وادارندگان
به كارهاى پسنديده بازدارندگان از كارهاى ناپسند و پاسداران مقررات خدايند و مؤمنان را بشارت ده (۱۱۲)
توجه داشته باشیم
که این دستورات و دیگر فرامین قرآن در مورد کسانی است که مسلمان شده اند. به بیانی
دیگر امر به معروف و نهی از منکر در قرآن در محدوده ی مسلمانان است نه در مورد غیر
مسلمانان. برای غیر مسلمانان دستورات دیگری است شامل جزیه، مهدورالدم بودن و ...
که جایش گفتمانش اینجا نیست.
اما نظارت اجتماعی در دموکراسی - همانطور که پیشتر هم
آمد - در محدوده ی اعتقادات خاصی نیست. بلکه شامل همه مردم با هر نوع تفکر وعقیده
ای می شود.
بنابراین فرض
روشنفکران مذهبی که می خواهند خود را راضی کنند که امر به معروف و نهی از منکر
همان نظارت اجتماعی در دموکراسی است، جز خود فریبی و دیگر فریبی و عادت رفتاری به
اعتقادی خاص بیشتر نیست.
نکات فرعی دیگری –
در ارتباط با این بحث - که در آیات بالا
بچشم می آیند عبارتند از :
1 - پنج
مورد آن در آیه ها و سوره هایی است که راجع به رفتار مردان با زنان است.
2 - برای
وادار کردن مسلمانان به پیروی از دستورات، در پنج آیه از زبان تهدید استفاده شده
است.
3 - در
دو مورد زبان تشویق بکار رفته است.
4 – در یک مورد – سوره توبه آیه 97 – آمده است
که بادیه نشینان عرب به آنچه خدا نازل کرده است نادان ترند!
یعنی این دستورات برای مردم آن زمان عربستان
بوده است. حالا بعد از 1400 سال که دنیا نسبت به آن زمان زیر و رو شده است و جایی
برای مقایسه وجود ندارد، روشنفکران مذهبی می خواهند دستورات رفتاری راجع به بادیه
نشینان عرب را تازه در اینجا بکار گیرند گرچه با رنگ و لعاب های تازه.
در واقع عبا و عمامه در ذهن همه ی ما مستتر است،
اما در این ها بیشتر و هر یک آیت الهی هستند بدون عبا و عمامه و بعضی هاشان که می خواسته
و می خواهند بظاهر مدرن تر بچشم آیند، کراوات را هم بکار گرفته اند.
تلاش های روشنفکران مذهبی همیشه بیادم آورده است
که " احمد پوده ،همان که بوده "
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر