نظارت اجتماعی یکی دیگر از وجوه اساسی دموکراسی
است . این نظارت با استفاده از وسایل ارتباط جمعی - روزنامه، مجله،
انترنت، تلفن ،
... – توسط افراد، گروه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، و تحقیقاتی ... انجام می شود.
این نظارت برای اجرای درست قوانین است یا برای بررسی
تغییرات اجتماعی و تغییر قوانینی که جوابگوی نیازهای تازه نیستند.
این نظارت متقابل است بین مردم و گروه های گفته
شده در بالا و مسئولین کشور. اما این نظارت فقط هنگامی بشکل دعوای حقوقی ظاهر می شود
که مدارک ارائه شده قابل تحقیق و بررسی قانونی و حقوق باشند.
وقتی صحبت از نظارت اجتماعی می رسد، روشنفکران مذهبی
و مذهبیون روشنفکر که می خواهند همه چیز را به قرآن نسبت دهند و برآمده از آن معرفی
کنند، بلافاصله مورد " امر به معروف و نهی از منکر " را پیش می کشند و آن
را به عنوان نظارت اجتماعی مطرح می کنند که قرآن بسیار پیشتر از جوامع دموکرات مطرح
کرده است.
چنین ادعایی نه مربوط به امروز ، بلکه از زمان طرح
مشروطیت آغاز می شود.
برای درک واقعیت این ادعا، قرآن خودش به روشن ترین
وجه موضوع و حدود امر به معروف و نهی از منکر
را مطرح می کند. توجه به همه ی آیاتی در این مورد، روشنگر اشتباه و یا خلط مبحث روشنفکران
مذهی و مذهبیون روشنفکر است.
مجموع آیاتی که مستقمن امر به معروف و نهی از منکر را مطرح می کنند،11 تا است.
1- سوره: 3 , آیه: 104 آل عمران
ولتكن منكم
امه يدعون الي الخير ويامرون بالمعروف وينهون عن المنكر
واوليك هم المفلحون
و بايد
از ميان شما گروهى [مردم را] به نيكى دعوت كنند و به كار شايسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند
2 - سوره: 3 , آیه:
110 ال عمران
كنتم خير
امه اخرجت للناس تامرون بالمعروف وتنهون عن المنكر
وتومنون بالله ولو آمن اهل الكتاب لكان خيرا لهم منهم المومنون واكثرهم الفاسقون
شما بهترين
امتى هستيد كه براى مردم پديدار شدهايد به كار پسنديده فرمان مىدهيد و از كار ناپسند بازمىداريد و به خدا ايمان
داريد و اگر اهل كتاب ايمان آورده بودند قطعا برايشان بهتر بود برخى از آنان مؤمنند
و[لى] بيشترشان نافرمانند (۱۱۰)
3 - سوره: 3 , آیه:
114 آل عمران
يومنون بالله واليوم الآخر ويامرون بالمعروف وينهون عن المنكر
ويسارعون في الخيرات واوليك من الصالحين
مومنین به خدا و روز قيامت ايمان دارند و به كار پسنديده فرمان مىدهند و از كار
ناپسند باز مىدارند و در كارهاى نيك شتاب مىكنند و آنان از شايستگانند
4 - سوره: 7 , آیه: 157 اعراف
الذين يتبعون الرسول النبي الامي الذي يجدونه مكتوبا
عندهم في التوراه والانجيل يامرهم
بالمعروف وينهاهم عن المنكر ويحل لهم الطيبات ويحرم عليهم الخبايث ويضع عنهم
اصرهم والاغلال التي كانت عليهم فالذين آمنوا به وعزروه ونصروه واتبعوا النور الذي
انزل معه اوليك هم المفلحون
همانان كه از اين فرستاده پيامبر درس نخوانده كه
[نام] او را نزد خود در تورات و انجيل نوشته مىيابند پيروى مىكنند [همان پيامبرى
كه] آنان را به كار پسنديده فرمان
مىدهد و از كار ناپسند باز مىدارد و براى آنان چيزهاى پاكيزه را حلال و چيزهاى
ناپاك را بر ايشان حرام مىگرداند و از [دوش] آنان قيد و بندهايى را كه بر ايشان بوده
است برمىدارد پس كسانى كه به او ايمان آوردند و بزرگش داشتند و ياريش كردند و نورى
را كه با او نازل شده است پيروى كردند آنان همان رستگارانند (
5 - سوره:
9 , آیه: 67 توبه
المنافقون و المنافقات بعضهم من بعض يامرون بالمنكر و ينهون عن المعروف
و يقبضون ايديهم نسوا الله فنسيهم ان المنافقين هم الفاسقون
مردان و زنان دو چهره [همانند] يكديگرند به كار ناپسند وامىدارند و از كار پسنديده
باز مىدارند و دستهاى خود را [از انفاق] فرو مىبندند خدا را فراموش كردند
پس [خدا هم] فراموششان كرد در حقيقت اين منافقانند كه فاسقند
6 -
سوره: 9 , آیه: 71 توبه
والمومنون والمومنات بعضهم
اولياء بعض يامرون بالمعروف وينهون
عن المنكر ويقيمون الصلاه ويوتون الزكاه ويطيعون الله ورسوله اوليك سيرحمهم
الله ان الله عزيز حكيم
و مردان و زنان با ايمان دوستان
يكديگرند كه به كارهاى پسنديده وا
مىدارند و از كارهاى ناپسند باز مىدارند و نماز را بر پا مىكنند و زكات مىدهند
و از خدا و پيامبرش فرمان مىبرند آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد
داد كه خدا توانا و
حكيم است
7- سوره:
9 , آیه: 112 توبه
التايبون العابدون الحامدون
السايحون الراكعون الساجدون الآمرون
بالمعروف والناهون عن المنكر والحافظون لحدود الله وبشر المومنين
[آن
مؤمنان] همان توبهكنندگان پرستندگان سپاسگزاران روزهداران ركوعكنندگان سجدهكنندگان
وادارندگان به كارهاى پسنديده بازدارندگان
از كارهاى ناپسند و پاسداران
مقررات خدايند و مؤمنان را بشارت ده (۱۱۲)
8- سوره:
16 , آیه: 90
ان الله يامر بالعدل والاحسان
وايتاء ذي القربي وينهي عن الفحشاء
والمنكر والبغي يعظكم لعلكم تذكرون
در حقيقتخدا به دادگرى و
نيكوكارى و بخشش به خويشاوندان فرمان مىدهد و از كار زشت و ناپسند و ستم باز مىدارد به شما اندرز
مىدهد باشد كه پند گيريد (۹۰)
9- سوره: 22 , آیه: 41 حج
الذين ان مكناهم في الارض اقاموا الصلاه و آتوا
الزكاه و امروا بالمعروف و نهوا
عن المنكر و لله عاقبه الامور
همان كسانى كه چون در زمين به آنان توانايى دهيم
نماز برپا مىدارند و زكات مىدهند و به كارهاى پسنديده وامىدارند و از كارهاى ناپسند باز مىدارند و فرجام
همه كارها از آن خداست (۴۱)
10- سوره: 29 , آیه: 45
اتل ما اوحي اليك من الكتاب واقم الصلاه ان الصلاه
تنهي عن الفحشاء و المنكر و
لذكر الله اكبر والله يعلم ما تصنعون
آنچه از كتاب به سوى تو وحى شده است بخوان و نماز
را برپا دار كه نماز از كار زشت
و ناپسند باز مىدارد و قطعا ياد خدا بالاتر است و خدا مىداند چه مىكنيد
(
11 -
سوره: 31 , آیه: 17 لقمان
يا بني اقم الصلاه وامر بالمعروف وانه عن المنكر واصبر
علي ما اصابك ان ذلك من عزم الامور
اى پسرك من نماز را برپا دار
و به كار پسنديده وادار و از كار
ناپسند باز دار و بر آسيبى كه بر تو وارد آمده استشكيبا باش اين [حاكى] از
عزم [و اراده تو در] امور است
(
نکات اساسی روشن در این آیات عبارتند از :
1 – امر
و نهی
2 - آمران و ناهیان
3 – حدود امر و نهی
4 – کارهای پسندیده و ناپسند
که در این جا فقط به موضوع امر و نهی پرداخته و بقیه شان در نوبت
های آینده مطرح می شوند.
1 – امر و نهی
اگر دقت کنید، در همه ی آیات از واژه ی
" امر " و " نهی "
استفاده شده است و نه از واژه ای به معنای نظارت.
در ترجمه ی آیات ، مترجم - آقای فولادوند - نیز
از واژه های " امر" ، " وادار کردن" و " فرمان دادن
" استفاده کرده است.
امر و نهی، نظارت اجتماعی نیستند، بلکه فرمان، حکم راندن توسط یک نفر یا
یک گروه و وادار
کردن مردم به کار پسندیده - بازداشتن
آنان از کار ناپسند است.
آیا امر و نهی یک نفر یا یک گروه بر دیگر افراد
جامعه اسمش " نظارت اجتماعی " است یا حاکمیت یک گروه بر دیگر مردم؟
نمونه ای
از نظارت اجتماعی را در اینجا می توانید دوباره بخوانید:
می بینید که در اولین قدم، چیزی بنام نظارت
اجتماعی – به طور روشن و بی ابهام - نه
تنها در قران وجود ندارد، بلکه
حرف از حاکمیت و امر و نهی یک گروه بر دیگرمردمان است. و این گروه بهترین
امت اند. اما :
در نظارت اجتماعی ، امر و نهی موضوعیت ندارد
بلکه تنها توضیح راه های نادرستی است که بعضی ممکن است بروند. و آن کس که باید امر
و نهی کند نه افراد یا گروه خاصی، بلکه سیستم های قانونی است که بر پایه قانون به
امر و نهی می پردازند. این قونین نیز نه توسط فردی ویژه که توسط نمایندگان همان
مردم تدوین شده است . همه ی اینان نه بهترین مردم و نه بدترین مردم اند، بلکه ساز
وکاری متقابل دارند که نیازهای فعلی و آینده ی جامعه را برآورده می کنند.
فقط با نظارت اجتماعی – و نه امر و نهی توسط گروهی
خاص - است که مردم می توانند از حقوق فردی،
انسانی و اجتماعی خود دفاع کنند.
-------------------------------------------------------------
نوشته ی مرتبط با " امر " در قرآن :
قرآن، قانون و دموکراسی
http://hafezehtarikhi.blogspot.ca/2012/01/blog-post_11.html
-------------------------------------------------------------
نوشته ی مرتبط با " امر " در قرآن :
قرآن، قانون و دموکراسی
http://hafezehtarikhi.blogspot.ca/2012/01/blog-post_11.html
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر